سایت مرجع دانلود پایان نامه - تحقیق - پروژه

عملکرد آموزگار منشانه درمانگران ، برخورداری از همیاری اعضا در کمک کردن به یکدیگر در مشکلات ، عمل به شیوه مستقیم و چالش با باور های غیر منطقی از طریق بازسازی شناختیتنوع رویکرد های خلاق در کار گروه ها : گروه های تحلیل سبک زندگی شامل روابط خانوادگی ، خاطرات دوران کودکی ، تکالیف زندگی ، آگاهی دادن در زمینه علایق اجتماعی، ایجاد شهامت عمل برای حمایت از تغییر در مراجعان

تابآوری
سالهاست که تاب آوری به عنوان یک استعاره تأثیرگذار از علوم طبیعی وارد روان شناسی شده است(بویدن و مان[۱۰۰]،۲۰۰۵). این مفهوم به شیوه های گوناگونی تعریف شده و دارای ادبیات پیچیده و وسیعی بخصوص در روان شناسی رشد بوده و در مددکاری اجتماعی و جامعه شناسی نیز رو به افزایش است . بدلیل اینکه تاب آوری به روش های گوناگون و نیز درموارد متفاوت استفاده میشود، منتقدان آنرا حشو و زائد میدانند (لوتار، سیچتی و بکر، ۲۰۰۰). افراد دیگر نیز به خاطر ماهیت غیرخطی و ناتوانی تاب آوری در پیشگویی مسیر زندگی بچه ها ، معتقدندتاب آوری غیر سودمند، غیرکاربردی و مفهومی زائد است (تارتر و واینوکوف[۱۰۱]، ۱۹۹۹). علیرغم این انتقادات، محققان از سال ۱۹۸۰ به بعد، به شکل سرسختانه ای به تاب آوری بعنوان یک مفهوم نظاممند توجه نشان میدهند. و از آن بعنوان یک ایده کاربردی با ارزش عملگرایی بالا حمایت میکنند (هارت،بلینکو وتوماس[۱۰۲]،۲۰۰۷ ).
در روان شناسی ظرفیت مثبت افراد برای سازگاری با استرس و فجایع را تابآوری نامیدهاند. در این معنا تابآوری بعنوان عوامل محافظتی و مقاومت در مقابل عوامل خطرساز آینده مورد توجه واقع شده است. عبارت خطر و تابآوری در این حوزه از مطالعات تا حدودی رایج است و معمولاً ازمفاهیم مشابهی مانند تابآوردن،تابآوری روان شناختی، تابآوری هیجانی، سخترویی و تدبیر نیز نام برده میشود.
تابآوری بعنوان فرایندی پویا تعریف شده که طی آن وقتی افراد با ناملایمات یا ضربه های روانی مواجه میشوند رفتار سازگارانه مثبت از خود نشان میدهند. تابآوری یک ساختار دو بعدی است ابتدا در ارتباط با بروز ناملایمات وسپس پیامدهای سازگارانه مثبت در برابر آنها. ناملایمات اشاره به مخاطرات مرتبط با شرایط منفی زندگی از قبیل ناکامی ، فقر و بحرانهای زندگی دارد (لوتار و سکچیتی، ۲۰۰۰). در فرهنگ مریام- وبستر[۱۰۳] (۲۰۰۱) به توانایی بهبودی پس از شرایط سخت و یا تغییر و تطبیق با آن شرایط،تاب آوری گفته میشود. بعبارتی دیگر، به عنوان یک توانایی، تاب آوری متعلق به افرادی است که در معرض عوامل خطر مشخص قرار میگیرند و میتوانند بر آن خطرات غلبه کنند و از پیامدهای منفی نظیر بزهکاری و مشکلات رفتاری اجتناب نمایند (ماستن،۱۹۹۹ و بنارد، ۱۹۹۷). تابآوری بعنوان یک فرایند، توانایی یا پیامد سازگاری موفقیت آمیز علیرغم شرایط تهدید کننده تعریف شده است (گارمزی ، ۱۹۹۱). اصطلاح تابآوری در موارد گوناگون بعنوان ظرفیت انطباق پذیری موفق با یک تغییر محیطی قلمداد شده است (داروین[۱۰۴]، ۱۹۸۸، سکچیتی و کوهن[۱۰۵]، ۱۹۹۵). و اخیراً به عنوان یک فرایند پویا مستلزم تعامل بین جریانات (عوامل) خطرساز و محافظتی و ویژگیهای درونی و بیرونی فرد ، که برای تغییر دادن تأثیرات وقایع تلخ زندگی عمل میکند، مفهوم سازی شده است (روتر[۱۰۶]، ۱۹۸۵ و ۱۹۹۹). فوناجی[۱۰۷]، استیل[۱۰۸]، هاچیت[۱۰۹] و تارگت[۱۱۰] (۱۹۹۴) و آن را بعنوان «رشد طبیعی تحت شرایط دشوار» توصیف میکنند (به نقل ازاولسون[۱۱۱]،۲۰۰۳ ).
علیرغم ازدیاد پژوهشها در مورد تابآوری توافق کاملی درمورد تعریف این سازه هنوز بوجود نیامده است. تلاشهای بعمل آمده برای تعریف عملیاتی این مفهوم کلیدی به دلایل مختلف روش شناسی همچنان مبهم باقی مانده است (کینارد[۱۱۲]، ۱۹۹۸). گوناگونی تعاریف تابآوری این مشکل را در زمینه تابآوری منعکس میکند و آن به علت عدم وجود یک نظریه واحد از تابآوری است که قادر باشد به دیدگاه های مختلف ساختارداده وپژوهشهای آزمایشی (تجربی) برای رشد این سازه راهدایت کند. لذا، بنظر میرسد که به یک نظریه متفاوت و قابل آزمون برای تابآوری نیاز است.محققان بطور مشترک تابآوری را پیامد سلامت روانی، ظرفیت کارکردی و کفایت اجتماعی تعریف کردهاند (اولسون ،۲۰۰۳ ).
نوجوانی یک دوره توام با خطر است (هیل[۱۱۳] ،۱۹۹۳)،که احتمال فراوانی برای وقوع انواع مشکلات روانی در این دوره وجود دارد. یکی از نگرانیهای عمده بیشتر والدین این است که نمیدانند فرزندشان تا چه حد شانس سالم درآمدن از دوره نوجوانی را دارند. هوش بالا و طبع ملایم و روحیه خوش بینی احتمال آسیب پذیری نوجوانان در برابر تحریکات شدید فیزیولوژیک ،پرخاشگری، ناامیدی و افسردگی در رویارویی با فشارهای زندگی را کاهش میدهد. نوجوانان اگر مهارت لازم برای برنامه ریزی، شوخ طبعی وقابلیت هم فهمی با دیگران را داشته باشند، کمتر تحت تأثیر فشارهای زندگی قرار میگیرند. ایجاد شبکه اجتماعی مثبت از طریق (ازدواج، تجارب مثبت آموزشگاهی، دوستیهای خوب، موفقیت در ورزش یا هنر)، حمایتهای اعضای خانواده و دوستان، محیط آموزشی جذاب و حمایتگر، قطعاً سازگاری بهتری را با فشارهای زندگی فراهم میآورد(کار، ۲۰۰۴، ترجمه شریفی و همکاران، ۱۳۸۵).
ورنر[۱۱۴] از جمله اولین دانشمندانی بود که در دهه ۱۹۷۰از اصطلاح تابآوری استفاده کرد او گروهی از بچههای منطقه کایوایی در هاوایی را مورد مطالعه قرار داد که در فقر بسر میبردند و یا با والدین بیمار روانی یا الکلیک و یا اخراج شده از کار زندگی میکردند از این تعداد دو سوم در سنین بالاتر رفتارهای ویرانگر از خود نشان دادند، اما یک سوم رفتارهای مخربی نداشتند، ورنر گروه اخیر را تابآور نامید. اولین تحقیقات تابآوری بر کشف عوامل محافظتی در برابر بدرفتاری (سکچیتی و روگوسچ[۱۱۵]، ۱۹۹۷)، ،افراد محلههای فقیر نشین (لوتار[۱۱۶]، ۱۹۹۹)و وقایع فاجعه بار زندگی (فردریکسون[۱۱۷] و همکاران، ۲۰۰۳) تمرکز دا
شتندو تمرکز کارهای آزمایشی بر فهم فرایندهای مثبت مرتبط با تابآوری بود. محققان تلاش کردند تا آشکار سازند که چگونه برخی عوامل (مانند خانواده) درایجاد پیامدهای مثبت مشارکت دارند (لوتار، ۱۹۹۹، به نقل ازدایره المعارف اینترنتی ویکی پدیا،۲۰۰۹).
از دیدگاه ماستن ،بست وگارمزی( ۱۹۹۰)تابآوری بعنوان؛ ۱- پیامدهای خوب بدون توجه به وضعیت ریسک بالا، ۲- کفایت پایدار تحت شرایط استرس و ۳- بهبودی پس از ضربه روانی توصیف شده است. تابآوری که توسط گارمزی توصیف شد، عبارتست از کارکردن و ایفای نقش کردن و کسب تجارت فراوان که اغلب این ویژگیها بعنوان منبع کنترل، عزت نفس، خودبسندگی وخود مختاری نیز یاد میشود.
میزان تابآوری برای بسیاری ازکودکان یکسان نیست زیرا آهنگ رشدشان نیز متفاوت است. به این معنی که ما نمیتوانیم از آنان انتظار داشته باشیم از مدل و تکنیکهای مشابهی برای شکل دهی تابآوری خود استفاده کنند، بلکه ما میتوانیم تابآوری را به کودکان مشابه با شیوهای که به آنان آموزش میدهیم چگونه فوتبال بازی کنند یا چگونه از ابزار موسیقی استفاده کنند، آموزش دهیم. بطور معمول کمک به پرورش تابآوری در یک کودک، چیره شدن موفقیت آمیز بر شرایط و موقعیتهایی است که او در آن بطور فردی احساس مالکیت میکند و ما به آنها کمک کنیم تا به خود ارزیابی برسند(وانگ و گوردون[۱۱۸]، ۱۹۹۴).
برنارد[۱۱۹] ( ۱۹۹۱) به این نتیجه رسید که افراد تابآور تجارب زیاد، معنای زندگی، اهداف، انگیزه و عمل شخصی، و مهارتهای بین فردی در حل مسأله دارند. تعامل همه این موارد با یکدیگر از ضعف رفتارهایی که مرتبط با ناامیدیهای آموخته شده آنهاست پیشگیری می کند. بطور مثال، کلاس درسی که فرصت پاسخگویی (واکنش نشان دادن) فراهم میکند تا دانش آموزان در محیط یادگیری مشارکتی درگیر شوند و در هدف گذاری و انتظارات بالا برای پیشرفت دانش آموز مشارکت کنند همه این ویژگیها به دانشآموزان کمک میکند تا احساس تعلق و شراکت داشته باشند. این دو خصوصیت کمک میکند تا احساس بیگانگی و کنارهگیری آنان کاهش یابد. با انواع ارتباطات در مدرسه دانش آموزان سپر محافظتی بیشتری در مقابل شرایط سخت زندگیشان ایجاد خواهند کرد.
کامپفر وسامرهایس[۱۲۰](۲۰۰۶ ) معتقدند،در یک دنیای استرس بار و لجام گسیخته که برای بچهها حمایتهای خانوادگی و بین فردی اندکی فراهم مینماید، حوزه پیشگیری ، پیامدهای رشدی مثبتی فراهم کرده و تاب آوری کودکان را بهبودمیبخشد. امروزه هیچ کودکی فراتر از مخاطره نیست، هیچ بچهای بطور کامل حمایت نمیشود و یا نمیتواند بشود. در عین حال مواجهه با مخاطرات، چالشها و استرس ها میتواند به رشد تاب آوری و پاسخ های مقابلهای موثر کمک نماید. وجود یک مراقب ورزیده در زندگی کودک حیاتیترین عامل حمایتی در تاب آوری است. سطوح رو به رشد مشکلات نوجوانان حاکی از آن است که تعداد خیلی معدودی از والدین، مراقب و خردمدار هستند.پژوهشهای پیشگیرانه بدنبال دانشی پیرامون مداخلات پیشگیرانه در جهت کمک به والدین، معلمان و سایر مراقبان درتلاش هایشان برای ترویج تاب آوری و پیامدهای مثبت در کودکان است.
انواع تاب آوری
بنا به نظر هارت و همکاران (۲۰۰۷ ) توصیف تاب آوری سه روند راشامل میشود: تاب آوری عمومی[۱۲۱]،تاب آوری حقیقی[۱۲۲]، تاب آوری تلقیحی[۱۲۳]:
– تاب آوری عمومی؛
در زبان عامه همان غلبه بر موقعیتهای دشواری است که هر کسی با آن موقعیت ها مواجه میشود. با این تعریف، تاب آوری همان چیزی است که تقریباً همه ما از آن برخورداریم و به نظر میرسد که برای نژاد بشر برنامه ریزی شده است. آن دسته افرادی که دوران کودکی خوبی را پشت سر گذاشتهاند با بسیاری از چالشها و مشکلاتی که پیش آمده درگیر می شوند، حتی اگر برخی از این مشکلات بدون هیچگونه اغراقی بزرگ و شگفت آور به نظر آیند. البته همیشه استثناء وجود دارد و کسانی هستند که به راهنمایی، مدیریت و حمایت صریح نیاز دارند اما بیشتر افراد دارای یک ذهنیت تاب آوری مساعد میباشند. همه ما عاشق میشویم، زندگی میکنیم، کار میکنیم، عمق درد و اندوه را میآزماییم وسپس بر آن چیره میشویم.
– تاب آوری حقیقی؛
تاب آوری حقیقی یک مفهوم مقایسه ایست و روان شناسان را در درک این که چه چیزی در پس تفاوتهای افراد و حرکت در مسیر زندگی شخصی شان قرار دارد، یاری میکند و این همان چیزی است که ما را برای ایجاد آیندهای بهتر برای کودکانی که میشناسیم، شگفت زده ، مصمم و امیدوارمیسازد. تاب آوری حقیقی در جایی آشکار میشود که افراد با دارائی و منابع بسیار کم و یا کودکانی با آسیب پذیری بالا، آیندهای بهتر از آنچه ما با توجه به شرایطشان و در مقایسه با سایر کودکان پیش بینی میکردیم، نشان می دهند. توصیف روتر از تابآوری به عنوان مقاومت نسبی در برابر تجارب خطرناک اجتماعی، این مطلب را به خوبی بیان میکند.
– تاب آوری تلقیحی؛
این قسمت کمی پیچیده است، تاب آوری تلقیحی ما را بعنوان متخصص گیج و دستپاچه میکند و انتظارات ما را آشفتهتر و مغشوشتر میکند. این مقوله حتی آسیب پذیریها و مکانیزمهای حفاظتی را منبع و منشاء تاب آوری می داند. و به عنوان یک مفهوم، ظرفیت تغییر مصیبت و بدبختی را به موفقیت ویا حداقل توان پیشگیری از اثرات بدتر مصیبت و بلا را فراهم میکند. دراینجا تقریباً بطور ناخودآگاه، بلا و مصیبت به نتایج و پیامدهای بهینه در تاب آوری تبدیل میشود. به هر حال چنین تلقیای به ندرت در زندگی کودکان م
وردنظر ما به چشم میخورد. اثر تلقیحی میتواند با توجه به تجارب فرد ادامه یابد البته مادامیکه این تجربیات سخت و طاقت فرسا نباشند.وینیکات( ۱۹۸۶ ) معتقد است که با این توضیحات حتی میتوانیم به بزهکاری امیدوارانه نگاه کنیم !
با توجه به کارهای گوردون و سانگ[۱۲۴](۱۹۹۴ )تابآوری نه یک سازه ساده بلکه یک ساختار پیچیدهای از جریانهای مرتبطی است که باید بطور جداگانه بررسی شوند و به عنوان جنبه­ های مجزا از هم در سلامتی مورد مطالعه قرار گیرند. (وونگ و لی[۱۲۵]،۲۰۰۵ ).
لوتار در سال ۱۹۹۱ مطرح کرد که تابآوری در افراد الزاماً نمیتواند عاری از احساس پریشانی باشد، اما میتوان بدون توجه به حضور چنین احساسی، نشان داد که میشود با موفقیت از عهده اتفاقات پیش آمده برآمد. درواقع جوانانی که قادر به حفظ صلاحیت خود علیرغم اثرات منفی قابل ملاحظه هستند ممکن است بالاترین شکل تابآوری را به نمایش بگذارند(اولسون ،۲۰۰۳).
عوامل ارتقای تابآوری
عوامل ارتقاء تابآوری بطور مشترک در سه سطح مورد بحث قرار گرفتهاندکه عبارتند از عوامل فردی ، عوامل خانوادگی و عوامل اجتماعی که افراد در آن زندگی میکنند. چارچوب گستردهتر تابآوری شامل مکانیزمهای محافظتی است مانند:منابع، شایستگیها، استعدادها و مهارتها که در درون فرد قرار دارند بعنوان عوامل سطح فردی، آنچه در درون خانواده و شبکه همسالان فرد قرار دارند بعنوان عوامل سطح خانواده و آنچه در درون مدرسه، محیط و اجتماع قرار دارند بعنوان عوامل سطح جامعه نام برده میشود. لذا ارزیابی ظرفیت سازگاری یک فرد ناشی از ارزیابی جامع هر یک از این سطوح است و به همان میزان که نیاز به مداخلات موثر برای رشد منابع و مهارتهای درونی فرد وجود دارد برای ارتقاء بیشتر تابآوری بایستی به تغییر محیط اجتماعی نیز توجه شود(گارمزی، ۱۹۹۱).
تلاشهای پژوهشی قابل ملاحظهای صورت گرفته تا عوامل محافظتی کلیدی که در درون افراد، بین افراد و در محیط مادی و فیزیکی آنان قرار گرفتهاند راتوضیح دهد. جدول (۳-۲) گستردگی عوامل روانی اجتماعی را که محققان در طول مطالعات مربوط به تابآوری بدست آوردهاند، نشان میدهد(اولسون،۲۰۰۳).
جدول (۳-۲) منابع سطوح فردی، خانوادگی و اجتماعی- محیطی در تاب آوری