اما علیرغم اقدامات فوق و صرف هزینه های هنگفت از طرف دولت ، افراد معتاد و خانواده هایشان، از یک طرف شاهد نرخ رشد اعتیاد (سالانه 8 درصدی) یعنی بیش از سه برابر نرخ رشد جمعیت ( سالانه 2.6 درصد)، طی 20 سال اخیر هستیم (خدایی، 1384) و از طرف دیگر معتادان بسیاری وجود دارند که تمایل زیادی به ترک مصرف مواد داشته و حتی وارد درمان شده و مدتی هم قطع مصرف مواد را تجربه می کنند اما موفق به ادامه مسیر درمان نمی شوند و تلاشهای آنان برای پاکی دراز مدت با شکست روبرو می شود.
در درمان اعتیاد به مواد افیونی، درمان نگهدارنده با متادون به عنوان داروی نگهدارنده درازمدت یکی از رویکردهای معتبر و شناخته شده می باشد که در حفظ پرهیز و جلوگیری از بازگشت پس از قطع مصرف مواد بسیار موثر است . متادون با جلوگیری از بروز علائم محرومیت و کاهش اشتیاق (وسوسه) برای مصرف و متوقف نمودن گیرنده های اوپیوئیدی در درمان اعتیاد به مواد افیونی موثر واقع می شود ( فاگینو و همکاران ،2003) .
با این حال پژوهش ها نتایج متفاوتی را در مورد درمان با متادون نشان می دهد، همچنین در خصوص علت شناسی اعتیاد و درمان موفق و ناموفق افراد معتاد عوامل متعددی مانند مسائل زیست شناختی ، روانشناختی و جامعه شناختی مطرح می باشد (سهند، 1388). پر واضح است که ماندگاری یا خروج فرد از درمان ، تحت تاثیر تلفیقی از این عوامل می تواند باشد اما از میان عوامل متعدد موثر بر اعتیاد ، وجود خصیصه‌های خاص شخصیتی، سبکهای مقابله با استرس به عنوان عامل فردی – روانشناختی را می‌توان از تاثیرگذار ترین خصیصه در درمان موفق و ناموفق و حتی تداوم اعتیاد نام برد.
تحقیقات و شواهدی وجود دارد که نشان می دهد بین شخصیت و سبک های مقابله ای ارتباط وجود دارد . در تحقیقی آیزنگ با بررسی رابطه بین سه بعد شخصیت و سبکهای مقابله ای به این نتیجه رسید که افزایش نمره ویژگی روان پریشی با افزایش سبک های مقابله ای هیجان مدارانه رابطه مثبت دارد. همچنین این افراد، بیش تر از الکل و مواد استفاده می کنند . ویژگی برون گرایی با سبک های مقابله ای هیجانی- اجتماعی رابطه مثبت دارد. همچنین تأکید شده، افرادی که نمره بالایی در ویژگی روان نژندی می گیرند از سبک های مقابله‌ای اجتناب و انکار استفاده می کنند (فرگوسن[7]، 2001). مطالعات انجام شده ارتباط بین سبک های مقابله ای و پیامدهای روان شناختی را نشان داده است. نتایج نشان داده که سبک مسأله مدار اغلب با کاهش استرس های روان شناختی در ارتباط است (بریست[8] و همکاران، 2002). بنابراین به نظر می‌رسد افراد دارای سبک مقابله‌ای مسأله مدار بهتر بتوانند با شرایط و استرس‌های موجود سازگار شوند و در نتیجه در درمان با متادون نیز موفق‌تر عمل کنند.
با توجه به اینکه نهایتا این خود فرد است که تصمیم می گیرد که وارد درمان شود و درمان را ادامه دهد یا اینکه از درمان خارج شده و مجددا به مصرف مواد بپردازد ، می توان چنین استنباط کرد که ویژگیهای شخصیتی می‌تواند نقش موثری در ورود به درمان نگهدارنده و همینطور خروج از درمان داشته باشد. در این مورد پژوهشهای انجام شده حاکی از رابطه اعتیاد با اختلالات شخصیتی ، مانند اختلالات شخصیت ضد اجتماعی، مرزی، خودشیفته، نمایشی و غیره می باشد ( کتابی، 1387).
روانشناسان معتقدند هر رفتاری که فرد از خود نشان می دهد تحت تاثیر عوامل بسیاری همچون عوامل محیطی، عاطفی و شخصیتی می باشد. مقصود از عوامل شخصیتی در واقع همان ویژگیهای شخصیتی است که می تواند یک فرد را مستعد بروز یک سری از رفتارها نماید، در صورتی که ممکن است فردی با ویژگیهای شخصیتی متفاوت دست به چنین رفتارهایی نزند. بنابراین عوامل شخصیتی یکی از مهمترین عواملی است که قادر به شناخت پیچیدگی های رفتار انسان در موقعیتهای مختلف است
- ۹۹/۰۲/۳۰